Kopalnia kiedyś i dziś (cz. 2)

Podziemne serce

Oto miejsce, które najmocniej zapada w pamięć. Górnicy w jego stworzenie włożyli wiele serca i blisko sto lat pracy. Twórcami wystroju kaplicy św. Kingi są bracia Józef i Tomasz Markowscy oraz Antoni Wyrodek. Współczesne pokolenie wielickich górników również pozostawiło w najpiękniejszej z podziemnych kaplic dowody swego talentu – m.in. pomnik św. Jana Pawła II, ambona, krzyż. W kaplicy św. Kunegundy przed jej ołtarzem, równie jak wszystko z soli wyciosanym – zanieśliśmy gorące modły do Ojca Przedwiecznego i do tej Patronki ziemi naszej […] Głosy nasze czyste, zda się iż Anieli o białych skrzydłach, czuwający nad kopalnią Wielicką ponieśli z podzięką przed tron Boga i Maryi – pisał w roku 1869 Aleksander Kisielewski. Fotografia archiwalna: W. Gargul, 1923-26. Zdjęcie współczesne: R. Stachurski.


Jezioro tajemnic

Słone jeziorka uatrakcyjniały szlaki zwiedzania już w XIX wieku. Gdy pogasną światła, gdy ucichną kroki na drewnianym podeście, spokojna toń w komorze Barącza rozpoczyna swą opowieść. Szeptem mówi o Erazmie, szanowanym dyrektorze wielickiej saliny, który w październiku roku 1919 wręczył Józefowi Piłsudskiemu proroczy upominek – buławę. Erazm Barącz to postać niezwykle ciekawa. Odebrał staranne wykształcenie, łącząc pasje górnicze z artystycznymi (jego znajomym był Jacek Malczewski). Śmiało można powiedzieć, że podziemną Wieliczkę znał od podszewki – przez wiele lat pracował w niej jako mierniczy. Świetnie rysował i przyłożył rękę do projektów wystroju kaplicy św. Kingi. Współpracował również z Józefem Markowskim przy tworzeniu kopii solnych rzeźb z kaplicy św. Antoniego, które reprezentowały kopalnię na wystawie światowej w Paryżu w roku 1900. Barącz zasłynął również jako kolekcjoner dzieł sztuki, które zapisał w spadku Muzeum Narodowemu w Krakowie (po przejściu na górniczą emeryturę był jego kustoszem). Zdjęcie archiwalne: W. Gargul, 1924. Fotografia współczesna: R. Stachurski.



Filary ziemi

Komora Michałowice zachwycała swym rozmachem XIX-wiecznych zwiedzających. Budzi podziw również u współczesnych turystów, których zdumiewa ogrom wydrążonej bryły soli oraz skomplikowana drewniana obudowa. Sól z Michałowic wybierano od końca XVII wieku, przez sto lat. Dwa potężne filary wiązkowe pochodzą z lat 70. XIX wieku – to dzieło górniczych cieśli. Wyrobisko sięga swym stropem poziomu I, zaś spąg znajduje się na poziomie II niższym. W styczniu 1896 roku pismo „Wędrowiec” donosiło olśnione: Jest to jedna z najwspanialszych komór pod względem rozmiarów i objętości… Strop tej imponującej, w ciemności zda się bezbrzeżnej przestrzeni podpiera cały las drzewa w sztucznych wiązaniach, będących pomnikowem dziełem sztuki inżynierskiej i ciesielskiej. Majestat tej komory przedstawia się oczom turysty w całej pełni dopiero wtedy, gdy zapłonie świecznik wspaniały w kryształowej soli u stropu zawieszony o 300 świecach, których światło wzmacnia mnóstwo lampek i ogni bengalskich. Fotografia archiwalna: W. Gargul, 1922. Zdjęcie współczesne: Magdalena Damska.



Obelisk

Nazwa obelisk pochodzi z greki i znaczy tyle co „słup, rożen”. Smukle kamienne iglice pochodzą ze starożytnego Egiptu, w którym były symbolem boga słońca. Do Europy zawędrowały wraz z rzymskimi wojskami (choćby znany wszystkim obelisk laterański – oryginalnie wzniesiony na rozkaz Thotmesa IV w Karnaku), a w czasach nowożytnych trafiły nawet za Ocean. Obelisk zrobił międzynarodową karierę, upamiętniając wielkie nazwiska i ważkie zdarzenia. Swój obelisk ma również wielicka kopalnia. Zrobiono go z soli i umieszczono w komorze im. Franciszka Józefa (wyrobisko Trasy Górniczej). Monument liczy sobie blisko 10 m wysokości. Upamiętnia dwukrotną wizytę arcyksięcia Franciszka Karola, który do Wieliczki przybył w roku 1823 oraz 1839. Zdjęcie archiwalne: nakładem księgarni Jana Czerneckiego, przed 1916. Zdjęcie współczesne: M. Damska. Wszystkie archiwalne fotografie pochodzą ze zbiorów biblioteki cyfrowej Polona.